داشتن واردات و صادرات برای یک کشور بسیار مهم است، به‌این‌علت که هیچ کشوری وجود ندارد که تمام منابع موردنیاز خود را برای زنده ماندن داشته باشد. ازاین‌رو، تمام کشورها برای تأمین کالاها و خدماتی که فاقد آن هستند باید از کشورهای دیگر استفاده کنند یا به اصلاح وابسته به آن کشورها میشوند.
تاریخچه صادرات و واردات به دوره صفویان بر می‌گردد، صادرات ایران به‌واسطه تنوع صنایع و شهرت مراکز تولیدی و بازرگانی و افزایش شیوه‌های تجارت افزایش زیادی پیدا کرده بود. وجود تاجرهایی از ملل مختلف در مرکز تجاری ایران و تأسیس تجارت‌خانه‌های جدید مدارکی برای این سبک زندگی آن دوران است. علاوه بر این، در دوران شاه‌عباس اول، کشتی‌های زیادی وارد جزیره هرمز شده و کالاهای زیادی را خریداری می‌کردند و هم‌زمان با آنها نیز، انگلیسی‌ها مقادیر قابل‌توجهی دارو، پشم، خرما و اسب از ایرانیان خریداری می‌کردند. معمولاً، بازرگان‌هایی از کشورهای اطراف به بندرعباس می‌آمدند و معاملاتی را انجام می‌دادند که سود زیادی را نصیب ایران می‌کرد و ثروت‌های خزانه را افزایش می‌داد. این روند معاملات، تا به امروز ادامه پیدا کرده و رویه‌های مورداستفاده پیشرفته‌تر و امروزی‌تر شدند.
امروز می‌خواهیم راجع به مباحثی مثل صادرات و واردات، ترخیص کالا و آموزش ترخیص کالا، مقررات صادرات و واردات، و شرکت‌های بازرگانی صادرات و واردات بپردازیم.
اول با واردات شروع می‌کنیم
اصلی‌ترین تفاوت‌های صادرات و واردات در مفاهیم اولیه آنها است. واردات، خرید کالا و خدمات توسط یک کشور از کشورهای دیگر است که برای استفاده در داخل کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد کالاها و خدمات خریداری شده از کشورهای خارجی، توسط دولت یا در بازار داخلی برای رفاه عمومی استفاده یا فروخته میشود. واردات کالا و خدمات تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور دارد. ولی درصورتی‌که واردات کالا و خدمات به یک کشور زیاد باشد این به معنای ضعیف‌شدن اقتصاد کشور است. با داشتن واردات زیاد، پول و ارز زیادی از کشور خارج میشود.
به‌عنوان‌مثال، بسیاری از کشورها، از نظر نفت خام و سوخت به کشورهای خاورمیانه وابسته هستند و این کشورها به دلیل نرخ بالای صادرات نفت، ثروتمند میشوند. فروش نفت به سایر کشورها موجب درآمد بیشتر اقتصاد میشود. به همین دلیل، کشورها می‌خواهند بین واردات و صادرات توازن برقرار کنند تا بار کمتری بر دوش اقتصاد باشد. بااین‌حال، دستیابی به آن برای کشورها امری دشوار است.
یکی از تفاوت‌های صادرات و واردات در این است که کشورها معمولاً تا آنجا که بتوانند از واردات کالا و خدمات اجتناب می‌کنند و سعی می‌کنند تا نیاز خود را در داخل کشور تولید و تأمین کنند. بااین‌وجود، کالاهایی که تولید آنها در کشور غیرممکن است (مانند نفت خام) یا تولید آنها در داخل کشور بسیار گران و هزینه بر میشود، از کشورهای دیگر وارد کشور خود خواهند کرد.
واردات کالا چیست؟
واردات یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های بازرگانی و تجارت بینالمللی است. داشتن علم و تجربه قوانین تجارت بینالمللی در امر واردات و صادرات کالا، باعث شده است تا فعالیت در این زمینه تبدیل به حوزه‌ای تخصصی شود. تهیه مواد اولیه یا لوازم ساخت برخی از کالاها در داخل کشور امکان‌پذیر نیست و گاهی هم تکنولوژی ساخت برخی محصولات در کشور وجود ندارد و یا مقرون‌به‌صرفه نیست، به همین خاطر بسیاری از شرکت‌ها، مجموعه‌های تولیدی و … با استفاده از کالاهای وارداتی نیازمندی‌های خود را برطرف می‌کنند. درواقع به‌تمامی کالاهایی که از راه تجاری به خاک کشور وارد می‌گردد، واردات گفته میشود.
مراحل واردات کالا توسط شرکت‌های واردکننده کالا و خدمات
شرکت‌های واردکننده بایستی اشراف کافی به قوانین و مقررات صادرات و واردات به کشور را داشته باشند. اشراف به قوانین واردات کالا به ایران در حوزه تخصص شرکت‌های خدمات بازرگانی است.
بازرگانی ماهک در این راه شما را یاری می‌کند.
در ابتدای کار باید تولیدکننده، بازرگان، شرکت واردات یا خریدار بنا به دلایل و شرایطی که دارد، نیازی را در داخل بازار احساس کنند و متوجه شوند که می‌توانند با استفاده از روابط یا مشتری‌های خود کالای مدنظر را در بازار موجود کنند و از منافع آن بهره ببرد.
تأثیر صادرات، واردات بر اقتصاد
بیشتر کشورها می‌خواهند صادراتشان را افزایش دهند و فروش کالا در شرکت‌هایشان را افزایش دهند. شرکت‌ها می‌خواهند هر آنچه که به مردم کشورشان می‌فروشند همان را نیز به بهترین نحو به افراد کشورهای دیگر هم بفروشند. صادرات بیشتر، بزرگ‌ترین مزیت رقابتی را در بازار نسبت به صادراتشان در تولید کالا و خدمات را دارد. دولت‌ها مشوق صادرات هستند. صادرات باعث افزایش شغل، دستمزدها و بالابردن استاندارهای زندگی افراد میشود. صادرات ذخیره مبادلات ارزی خارجی که در بانک مرکزی ملی نگهداری میشود، افزایش می‌دهد. در صادرات افراد یا واحد پول خودشان، دلار آمریکا یا یورو اروپا را پرداخت می‌نمایند.
ویژگی‌های واردات
واردات به معنی واردکردن کالاها به کشور مقصد است. کالاهایی که در یک کشور دیگر (کشور مبدأ) تولید و ساخته میشود. این موضوع به دلیل نبود امکان ساخت و یا هزینه‌بربودن ساخت بسیاری از قطعات در داخل آن کشور است و به‌منظور تأمین نیاز شهروندان یک کشور اجرا میشود. شرایط بسیاری چون نبود تکنولوژی، یا شرایط آب‌وهوایی و اقلیمی هر منطقه می‌تواند در تهیه و تولید بعضی از محصولات تأثیر بسزایی بگذارد.
صادرات و واردات در نقطه مقابل هم قرار میگیرند و کشورهای مختلف به‌منظور داشتن یک تعادل میان این دو سعی می‌کنند تا محصولات برتر خود را به کشورهای مختلف ارسال کنند و کالاهای موردنیاز شهروندان خود را باقیمت‌های بسیار پایین‌تر به داخل کشور وارد کنند.
روند واردات کالا
۱. پرس و جو در بازار جهانی کالاها:
روند واردات با پرس و جو در بازار جهانی آغاز میشود. این اطلاعات را می‌توانید از انجمن‌های بازرگانی دریافت کنید و در آخر با شرکت‌هایی که کالاهای مورد نیاز را برای صادرات ارائه می‌دهند، در مورد نرخ و شرایط تحویل و دیگر موارد صحبت کنید.
۲. دریافت مجوز واردات:
واردکننده باید مجوز واردات را دریافت کند. برای این کار باید اطلاعاتی در مورد نیاز یا عدم نیاز و نحوه دریافت مجوز در اختیار داشته باشد.
۳. اخذ ارز خارجی:
در مرحله بعدی، شما باید ارز کشوری که می‌خواهید از آنجا کالا وارد کنید بدست آورید.
۴. ثبت سفارش:
به صادرکنندگان سفارش دهید. سفارش شما باید حاوی اطلاعات دقیق در مورد رنگ، طرح، مقدار و موارد مهم دیگر در مورد محصول باشد.
۵. اعتبار نامه:
این یک مرحله مهم در روند واردات است. شما از بانک اعتبار اسنادی را دریافت می‌کنید که اعتبار شما را نشان می‌دهد. اعتبار اسنادی اصالت و شرایط و ضوابط سفارش شما را اثبات می‌کند.
۶. رسید حاوی اطلاعات مربوط به حمل و نقل:
صادر کننده شما رسیدی که شامل اطلاعات مربوط به حمل و نقل دریایی مانند نام کشتی، شماره فاکتور، شرح کالای اعزام شده و غیره هست را برای شما ارسال می‌کند.
۷. ارسال اسناد واردات به بانک:
با توجه به تحویل کالا، سند واردات برای اقدامات بیشتر به بانک ارسال می شود.
۸. دریافت تحویل:
اسناد صادرات از مامور تحویل دریافت میشود.
۹. ترخیص و ترخیصیه از گمرک:
آخرین و خسته کننده‌ترین مرحله فرآیند واردات مربوط به ترخیص کالا از گمرک است. برای کنترل کالاهای وارداتی باید تعداد زیادی تشریفات قانونی را انجام دهید.
واردات چیست؟
به زبان ساده واردات به معنی فراهم‌آوردن کالا و محصولاتی است که در کشور موردنظر تولید نمی‌شود و برای دسترسی به آن کالاها باید از کشورهایی که تولیدکننده آن هستند، وارد کرد. یکی از دلایلی که موجب افزایش واردات میشود، محدودیت برخی کشورها در تولید کالا و محصولات است؛ در برخی موارد نیز برای مناطقی، واردات برخی کالاها از مناطق دیگر برایشان به‌صرفه‌تر از تولید کالا است.
افزایش حجم واردات در کشورهای مختلف و رشد اقتصادی بیشتر این مناطق نشان‌دهنده رابطه نزدیک تجارت و رشد اقتصادی دارد؛ درنتیجه وجود میزان مناسب از واردات برای کشورهای فعال در تجارت، می‌تواند آثار مثبتی بر روند رشد فرهنگی و اقتصادی آنها داشته باشد.
آثار و مزایای برجسته واردات
۱. رشد فرهنگی( محصولات وارداتی و کاربرد آنها می‌تواند بر فرهنگ و رفتار جامعه مؤثر باشد)
۲. رشد اقتصادی تجارت و واردات از کسب‌وکارهای پررونق برای افراد زبده در این فعالیت می‌باشد و می‌تواند درصد منابع مالی و حتی اشتغال نیروهای انسانی را ارتقاء دهد؛ البته درصورتی‌که با میزان صادرات در تعادل باشد)؛
۳. فراهم آوردن منابع و محصولاتی که در داخل کشور قادر به تولید آن نیستید.
۴. افزایش مطلوبیت و رفاه جامعه (برخی کالاها سطح زندگی افراد را بهبود می‌بخشند)؛
۵. داده‌های واردات هر کشور منبع مناسبی برای تجزیه‌وتحلیل اقتصادی، چینش استراتژی‌های سیاسی و کشف فرصت‌های اقتصادی است( مثلاً می‌توان مسیر رشد یک کشور را به سمت مصرف‌گرایی یا واردات کالاهای سرمایه‌ای مشخص کرد)
۶. استفاده از استراتژی‌های واردات برای حفظ تراز تجاری( در برخی موارد که میزان صادرات از واردات پیشی گرفته است).
اخذ نمایندگی برای واردات
گاهی برای واردات یک کالا یا خدمت باید نماینده و یا حتی نماینده انحصاری یک شرکت باشید که شرایط و مقررات خاص خود را دارد.
مفهوم صادرات
صادرات، فروش کالاها و خدماتی از یک کشور به کشورهای دیگر است. یک کشور معمولاً مواردی را که به‌وفور در آن وجود دارد به کشورهای دیگر صادر می‌کند. تجارت صادرات برای یک کشور سالم به اقتصاد آن کمک کرده و آن را قوی‌تر می‌کند.
کشوری که صادرات بیشتر و واردات کمتری داشته باشد از اقتصاد خوبی هم برخوردار است. کشورها باید منابع خود را به اشتراک بگذارند تا بتوانند آنچه که در کشور خود قابل‌تولید نیست را به دست آورند. به‌عنوان‌مثال، هند به صادرات نیروی انسانی IT در سراسر جهان مشهور است. بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده آمریکا خدمات هند را در بخش IT وارد کشور خود می‌کنند. صادرات خدمات به اقتصاد کشور کمک بسیار زیادی می‌کند. تمام کشورها سعی می‌کنند بجای اینکه بیشتر کالاها وارد کشور کنند، کالا صادر کنند تا پول بیشتری در کشور جریان داشته باشد تا اینکه پول را از کشور خود خارج کنند. این اصل یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های صادرات و واردات است.
صادرات چیست؟
صادرات در بازرگانی به معنای انتقال کالا یا ارسال آن از محل مبدأ به مقصد است.
طبق تعریف اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران منظور از صادرات، خروج کالا از قلمرو گمرکی کشور مبدأ همراه با رعایت قوانین و مقررات موجود است.
صادرات در لغت به معنای انتقال کالا یا ارسال و فرستادن کالا از جایی به‌جای دیگر است. ارسال در داخل کشور و یا از داخل به خارج کشور است. صادرات را می‌توان این گونه نیز معرفی کرد برقراری ارتباط و کارکردن با بازارهای حرفه‌ای و حرفه‌ای‌های بازار در آن‌سوی مرزها. صادرات نقطه آغاز ارتباط برقرارکردن با دیگران است و همچنین صادرات برای کسب درآمد ارزی حاصل میشود و در برقراری موازنه تجاری و ایجاد تعادل اقتصادی کمک شایانی می‌نماید.
راه‌های افزایش صادرات کشورها
۱. کشورها سیستم‌های حمایت از تولید داخلی را در صادرات واردات خود به کار بگیرند تا از صنایع آنها سود به دست آورند. بخاطر همین امر اغلب کالاها شامل تعرفه گمرکی می شوند و همین امر قیمت واردات را افزایش می دهد. بیشتر کشورها برای صنایع خود یارانه در نظر میگیرند تا قیمت ها را پایین بیاورند؛ اما اگر یک مرتبه اقدام نمایند، کشورهای دیگر با واحد های یکسان تاوان و ضررش را می دهند. این کشمکش ها باعث میشود تا صادرات واردات تجارت جهانی برای بیشتر کشورها رو به کاهش باشد.
۲. کشورها صادراتشان را با کاهش صادرات واردات سیستم حمایت از تولید داخلی چند برابر می‌نمایند. سازمان صادرات واردات جهانی، سعی نموده پیرامون یک موافقتنامه چند جانبه بین ۱۴۹ عضو خود مذاکره نماید که اصطلاحا به آن موافقتنامه دوحه گفته میشود که تقریبا همواره موفق بوده است. اما اتحادیه اروپا و آمریکا از رفع کردن یا حذف کردن یارانه کشاورزی سر باز زدند. در نتیجه بیشتر کشورها روی توافق دوطرفه یا موافقت نامه صادرات واردات منطقه ای برای سال ها اعتماد می کنند؛ اما در سال ۲۰۱۵ اوباما با اعضای اقیانوس آرام مذاکره کرد. در سال ۲۰۱۷ ترامپ مذاکرات را ملغی کرد. اما سایر کشورها موافقتنامه را بدون آمریکا کامل کردند.
۳. کشورها برای افزایش صادرات، باعث کاهش ارزش واحد پولشان میشوند. این باعث می شود که ارزش صادرات در مقایسه با پول کشورهای دریافت کننده پایین بیاید. بانک مرکزی کشور ها این کار را توسط پایین آوردن بهره صادرات واردات انجام می دهد. همچنین دولتمردان می توانند پول بیشتری چاپ کنند یا پول کشورهای دیگر را بخرند تا ارزش بیشتری بسازند.
روند صادرات کالا
۱. دریافت تقاضا: خریداران درخواست استعلام را به کلیه فروشندگان بالقوه ارسال می‌کنند. فروشنده موظف است در پاسخ، قیمت سفارش و شرایط فروش را ارسال کند.
۲. دریافت سفارش: در صورت توافق، خریدار رسید سفارش را برای شما ارسال می‌کند که شامل اطلاعات مربوط به سفارش است.
استعلام اعتبار خریدار
۱. اخذ مجوز صادرات: برای ارسال کالا، صادرکننده باید مجوز دریافت کند.
۲. تولید: کالاها طبق نیاز خریدار تولید میشوند.
۳. گواهی مبدا: گواهی مبدا برای تأیید تولید کالا در کشور به وارد کننده ارسال میشود.
۴. رزرو فضای حمل و نقل با شرکت صادر کننده: شما باید از قبل با شرکت حمل و نقل هماهنگ کرده باشید و به آنها را از نوع کالا، تعداد، تاریخ حمل و نقل و مقصد تحویل و غیره آگاه کنید.
۵. آماده سازی سفارش و بسته بندی برای ارسال به شرکت حمل و نقل: پس از آماده شدن سفارش، شما باید کالاها را بسته بندی کنید تا در هنگام حمل و نقل آسیب نبیند و ذکر آدرس مقصد و نوع کالا را روی بسته بندی قید کنید.
۶. بیمه: هنگام حمل و نقل کالا، می‌توانید با بیمه مرسوله خود را از بلایای طبیعی یا حوادث ایمن کنید. بنابراین، برای جلوگیری از ضرر در آینده، باید کالا را بیمه کنید.
ترخیص کالا
۱. دریافت رسید: رسید هنگام بارگیری کالا توسط ناظر بندر صادر میشود.
۲. تولید فاکتور: پس از ارسال کالا. باید فاکتوری برای ارسال به خریدار تهیه کنید.
۳. دریافت هزینه: پس از تحویل کالا به خریدار شما ملزم به دریافت اسناد مانند فاکتور، بارنامه، گواهی مبدا و اعتبار اسنادی و غیره هستید. این اسناد در ازای قبض به فروشنده تحویل داده می شوند.
تفاوت‌های صادرات و واردات
تفاوت‌های صادرات و واردات از تعریف و ماهیت آنها ایجاد میشود. واردات کالا و خدمات برای تأمین خواسته‌های کشور انجام میشود، اما صادرات کالاها و خدمات برای حضور در بازار جهانی شکل می‌گیرد.
از مهم‌ترین تفاوت‌های صادرات و واردات بحث اقتصادی آن است؛ واردات زیاد به ضرر اقتصاد یک کشور است درحالی‌که صادرات زیاد برای اقتصاد یک کشور مفید خواهد بود.
واردات زیاد نشانگر تقاضای زیاد در کشور است؛ اما صادرات بالا نشان‌دهنده مازاد تجارت در یک کشور است.
واردات یک هزینه برای کشور است؛ اما کشور از طریق صادرات درآمد کسب می‌کند.
انواع صادرات
صادرات را می‌توانیم به دو قسمت تقسیم کنیم.
۱. مستقیم
۲. غیرمستقیم تقسیم میشود.
صادرات مستقیم
شرکت‌هایی که خریداران خارجی، آنان را تشویق به صادرات می‌کنند، معمولاً از این روش استفاده می‌کنند. فروشندگانی که صادرات آنها افزایش چشمگیری یافته باشد می‌توانند هزینه‌های اداره سازمان صادراتی خود را بر عهده بگیرند و از این روش استفاده کنند. شرکت‌هایی می‌توانند به صادرات مستقیم اقدام نمایند که کلیه فعالیت‌های ضروری جهت فروش محصولات خود را در کشور میزبان به عهده گیرند. این فعالیت‌ها عبارت‌اند از: تعیین ظرفیت بازار، یافتن خریدار، تعیین کانال‌های توزیع و انجام امور صادرات مانند آماده‌کردن اسناد و مدارک، اقدامات مربوط به حمل و بیمه محموله.
صادرات مستقیم توسط افراد زیر قابل‌انجام شدن است
الف) نمایندگان صادراتی
ب) نمایندگان فروش سیار
ج) شعبه فروش در خارج
د) بخش صادرات در داخل کشور
ه) بازاریابی رایگان
و) سفارش پستی
صادرات غیرمستقیم
صادرات غیرمستقیم بیشتر میان شرکت‌هایی که تازه به فکر صادرات افتاده‌اند متداول هست. در این نوع صادرات به سرمایه کمتری نیاز است و شرکت اجباری به استخدام فروشندگان یا اجرای قراردادهای مختلف در خارج از کشور ندارد، همچنین ریسک کمتری برای صادرکنندگان در بر دارد.
روش‌های صادرات غیرمستقیم
الف) شرکت‌های تجاری
ب) شرکت‌های مدیریت صادرات
ج) سازمان‌های تعاونی صادرات
صادرات انواع مختلفی دارد که به آنها می‌پردازیم.
صادرات قطعی
صادرات قطعی عبارت است از ارسال کالا به خارج از قلمرو گمرکی کشور برای فروش یا مصرف در کشورهای خارجی. صادرات قطعی از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض و مالیات معاف هست ولیکن مشمول هزینه‌های گمرکی است.
صادرات موقت
کالاهایی که برای انجام منظوری، به طور موقتی به خارج از کشور ارسال و پس از انجام کار موردنظر به کشور بازگردانده میشود، صادرات موقت نامیده میشود.