نرخ ارز گمرکی یکی از مهم‌ترین متغیرهایی است که تاثیر بسزایی بر فعالیت‌های تجاری، واردات و صادرات دارد. برای اینکه بهتر متوجه این موضوع بشیم، اول باید بدونیم نرخ ارز گمرکی چیست و چه تفاوتی با نرخ ارز بازار آزاد دارد برای همین تا اخر با بازرگانی ماهک باشید.
نرخ ارز گمرکی چیست؟
نرخ ارز گمرکی، نرخ تعیین شده برای محاسبه ارزش ریالی کالاهای وارداتی و صادراتی بر اساس ارز خارجی است. این نرخ توسط سازمان‌های دولتی مثل بانک مرکزی و گمرک تعیین میشود و اغلب برای کنترل بازار و حمایت از تولید داخلی استفاده میشود. نرخ ارز گمرک، برای عوارض و هزینه‌های کالا در گمرک به کار میرود. در واقع، این نرخ برای محاسبه مالیات ارزش افزوده، عوارض شهرداری و سایر عوارض مربوط به واردات و صادرات در گزارشات فصلی بر اساس مندرجات برگ سبز گمرکی استفاده میشود.
تفاوت بین نرخ ارز گمرک و ارز عادی و رایج کشور :
- نرخ ارز عادی یا روزانه: در بازار ارز برای خرید و فروش ارز توسط بانک‌ها و صرافی‌‌ها استفاده میشود. این نرخ بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین میشود و هر لحظه ممکن است تغییر کند. و دائما هم در حال تغییر است.
- نرخ ارز گمرک: برای قیمت گذاری ارز در گمرک به کار میرود. معمولا نرخ ارز گمرک در هر لحظه دچار تغییرات نمی‌شود و خیلی کمتر از ارز رایج کشور تحت تاثیر عواملی مانند تورم و … قرار می‌گیرد.
نرخ ارز گمرک برای تمام کالاها یکسان نیست و بر اساس مندرجات برگ سبز گمرک برای هر کالای وارداتی و صادراتی محاسبه میشود. برگ سبز گمرکی، یکی از مهم‌ترین اسناد لازم برای ترخیص کالا از گمرک است. در واقع این برگه به فرد اجازه ترخیص کالا را می‌‌دهد.
برگ سبز گمرکی برای هر کالای وارداتی و صادراتی محاسبه میشود و در آن مواردی مانند نام کالا، تعداد و نوع بسته‌های وارداتی یا صادراتی، شماره قبض انبار و سایر اطلاعات مرتبط با کالا ذکر میشود. در اکثر مواقع نرخ ارز گمرک برای هر کالای وارداتی و صادراتی به شکلی محاسبه میشود که مالیات ارزش افزوده، عوارض شهرداری و سایر موارد مربوط به واردات و صادرات در گزارشات فصلی تعیین شود.
عواملی که می‌توانند باعث تغییر نرخ ارز گمرک شوند عبارتند از:
تغییرات در نرخ ارز روزانه بانک مرکزی، تغییرات در نرخ مالیات ارزش افزوده، عوارض شهرداری و سایر عوارض مربوط به واردات و صادرات، تغییرات در هزینه‌های مربوط به واردات و صادرات، مانند هزینه حمل و نقل، بیمه و سایر هزینه‌های مرتبط با کالا، تغییرات در نوع، مقدار و تعداد کالاهای وارداتی و صادراتی، تغییرات در قیمت واحد کالاهای وارداتی و صادراتی، تغییرات در سایر عوامل مرتبط با کالاهای وارداتی و صادراتی، مانند کیفیت کالا و شرایط بازار.
چگونگی محاسبه نرخ ارز مبادلهای گمرک
نرخ ارز مبادلهای گمرک معمولاً بر اساس میانگین نرخ‌های موجود در بازارهای جهانی و داخلی در یک دوره معین محاسبه میشود. این نرخ برای تسهیل در محاسبات گمرکی و جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی تعیین می‌گردد.
نرخ ارز گمرک در سامانه معاملات الکترونیکی (ETS)
در سامانه معاملات الکترونیکی گمرک، نرخ ارز به صورت بروز به اطلاع فعالان اقتصادی و مردم می‌رسد، این امر به شفافیت و سرعت بخشیدن به فرآیندهای گمرکی کمک شایانی کرده است. این سیستم امکان دسترسی سریع به نرخ‌های به‌روز شده ارز را فراهم می‌آورد، که در نهایت منجر به تسریع در انجام عملیات گمرکی میشود.
برای محاسبه نرخ ارز مبادلهای گمرک، باید از نرخ ارز روزانه استفاده و آن را با توجه به نوع کالا و شرایط واردات یا صادرات محاسبه کنید. سپس به آن مالیات ارزش افزوده، عوارض شهرداری و سایر عوارض مربوط به واردات و صادرات که توسط بانک مرکزی مشخص شده است، اضافه میشود. در نهایت مجموع هزینه‌های مربوط به واردات به ارز مبادلهای گمرک تبدیل میشود.
توجه داشته باشید که تغییرات در نرخ ارز خارجی می تواند باعث تغییر در نرخ ارز گمرکی محاسبه شده برای کالاهای وارداتی بشود. نرخ ارز گمرکی بر اساس نرخ ارز روزانه بانک مرکزی محاسبه میشود و هر تغییری در نرخ ارز خارجی می‌تواند باعث تغییر در نرخ ارز روزانه بانک مرکزی شود.
مزایا و معایب استفاده از ارز مبادلهای گمرک
مزایای اصلی نرخ ارز گمرکی
۱. کنترل بازار: با استفاده از نرخ ارز مبادلهای گمرکی، دولت می‌تواند تا حدی بازار را کنترل و از تلاطم‌های شدید جلوگیری کند.
۲. حمایت از تولیدکنندگان داخلی: با تثبیت نرخ ارز، کاهش هزینه‌های وارداتی ممکن شده و کمکی به تولیدکنندگان داخلی میشود تا با رقبای خارجی خود رقابت کنند.
۳. اطمینان پیدا کردن از دقت در محاسبه هزینهها و حقوق گمرکی مربوط به واردات و صادرات کالا و افزایش شفافیت در تعیین هزینهها مربوط به واردات و صادرات کالا و همچنین کاهش احتمال خطا در محاسبه هزینه‌های مربوط به واردات و صادرات کالا و افزایش سرعت در ترخیص کالا از گمرک.
معایب نرخ ارز گمرکی
۱. کاهش رقابت پذیری: استفاده از نرخ ارز گمرکی می‌تواند باعث شود که واردکنندگان به دلیل حفاظت بیش از حد از تولید داخل، از رقابت جهانی عقب بمانند.
۲. پیچیدگی‌های اجرایی: نوسانات ارزی و تغییر مداوم نرخ‌ها می‌تواند به پیچیدگی‌های اجرایی منجر شود و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی را با چالش مواجه سازد.
۳. تأخیر در تعیین نرخ ارز گمرکی به دلیل نیاز به محاسبه هزینه مربوط به واردات و صادرات کالا و احتمال وجود خطا در محاسبه هزینه های مربوط به واردات و صادرات کالا.
در نهایت، تعیین نرخ ارز گمرکی و استفاده از آن در معاملات بین‌المللی به یک مهارت دقیق و هماهنگی بین سیاست‌های اقتصادی دولت و بازارهای جهانی نیاز داره. اطمینان از اینکه این نرخ به‌گونه‌ای تعیین و اجرا شود که هم به نفع اقتصاد کشور باشد و هم منافع فعالان اقتصادی را تامین کند، یک چالش بسیار بزرگ است که نیازمند برنامه‌ریزی هوشمندانه و بی‌نهایت دقیق است.
سوالات متداول
نرخ ارز گمرک چیست؟
به موجب ماده ۱۴ قانون امور گمرکی مبنای نرخ ارز جهت محاسبات گمرکی همان نرخ رسمى ارز مى‌باشد که توسط بانک مرکزى ايران همه روزه اعلام و ابلاغ مى‌شود. بنابراين کالا با هر نوع ارزى خريدارى شود محاسبات گمرکى فقط براساس نرخ رسمی ارز انجام مى‌پذيرد.
از آنجائى که نرخ ارز بانک مرکزی ممکن است دائما تغيير کند و معیار دریافت حقوق و عوارض گمرکی بر اساس نرخ ارز در روز تسلیم اظهارنامه می‌باشد. بانک مرکزی به منظور تثبيت قيمت کالاهاى مشابهى که همزمان ترخيص مى‌شود، بصورت هفتگی جدول برابری نرخ ارزهای رایج را اعلام می‌نماید.
مزایای استفاده از نرخ ارز گمرک چیست؟
معمولا نرخ ارز گمرک در هر لحظه دچار تغییرات نمی‌شود و بسیار کمتر از ارز رایج کشور تحت تاثیر عواملی مانند تورم و … قرار می‌گیرد.
تفاوت نرخ ارز روزانه کشور با نرخ ارز گمرک چیست؟
نرخ ارز گمرک برای محاسبه مالیات و عوارض مربوط به واردات و صادرات در گزارشات فصلی به کار می رود، در حالی که نرخ ارز روزانه برای خرید و فروش ارز در بازار به کار می رود.
